Kanada – kraj hokeja, śniegu, niedźwiedzi polarnych, Justina Biebera, no i oczywiście syropu klonowego! Poza tymi wszystkimi wspaniałościami Kanada ma też 2 języki urzędowe – francuski i angielski. Nas bardziej interesuje ten drugi – język angielski w Kanadzie skrywa dużo niespodzianek i ciekawostek, którymi się z Wami dzisiaj podzielę. Mimo tego, że jest w Kanadzie językiem urzędowym, to nie jest on identyczny jak w innych krajach anglojęzycznych.
Angielski w Kanadzie ewoluował z biegiem czasu pod wpływem wielu czynników historycznych i socjologicznych. Terytoria obecnej Kanady od tysięcy lat zamieszkiwały grupy ludności rdzennej ze swoimi własnymi językami. Rozpoczęte pod koniec XV wieku brytyjskie i francuskie ekspedycje rozpoczęły zasiedlenie kraju przez Brytyjczyków i Francuzów, którzy przywieźli ze sobą swoje rodzime języki, które obecnie są językami urzędowymi Kanady.
Językiem angielskim posługuje się ponad 20 milionów osób (ponad 80% Kanadyjczyków). Jest to najpopularniejszy język w tym kraju. Wyjątki stanowi prowincja Quebec, gdzie głównym językiem jest francuski, oraz terytorium Nunavut, gdzie większość mieszkańców posługuje się językami inuickimi. Językiem francuskim posługuje się prawie 7,5 miliona mieszkańców Kanady, a 18% jest jest dwujęzyczna, posługując się zarówno angielskim, jak i francuskim.
Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ab/Languages_of_Canada.png
Pod brytyjską flagą
Ogromny wpływ na angielski w Kanadzie miały rządy brytyjczyków oraz relacje z Wielką Brytanią, a ich ślady można dziś znaleźć w kanadyjskiej pisowni wielu słów. Kanadyjczycy posługują się zazwyczaj pisownią z brytyjskiego angielskiego, przykładowo używając końcówek -ise, zamiast amerykańskich końcówek -ize, tak jak w słowach organise czy prioritise. Kolejnym przykładem może być pisownia samogłosek (ich ułożenie w słowach lub ich brak), przykładowo słów takich jak “kolor” lub “centrum”. Kanadyjczycy wybiorą brytyjską wersję: colour oraz centre, zamiast amerykańskiej pisowni color i center. Mimo, że kanadyjska wymowa jest zdecydowanie bardziej zbliżona do amerykańskiej, pisownia bliższa jest tej brytyjskiej.
Swoją drogą – czy wiecie, że głową państwa w Kanadzie nadal jest brytyjski monarcha? Kanada jest państwem wspólnotowym Wielkiej Brytanii oraz monarchią konstytucyjną, z Karolem III jako głową państwa. Na co dzień Kanadyjczykom przypomina o tym królowa Elżbieta spoglądająca na nich z 20 dolarowych banknotów (w ostatnim czasie powoli zastępowana przez wizerunek jej syna, króla Karola).
Couch czy sofa?
Duży wpływ na język angielski w Kanadzie mają sąsiedzi z południa. Słownictwo kanadyjskie zawiera elementy zarówno brytyjskiego, jak i amerykańskiego angielskiego, Kanadyjczycy częściej jednak używają amerykańskich słów. Przykładowo, powiedzą truck zamiast lorry (“ciężarówka”), couch zamiast sofa (“sofa”), czy apartment zamiast flat (“mieszkanie”). Wiele słów typowych dla brytyjskiego angielskiego nie jest tutaj używane, a nawet znane.
Francuskie słowa w angielskim
Jak już wiecie, mitem jest, że każdy Kanadyjczyk mówi po francusku. Natomiast jedną z rzeczy, która nadaje kanadyjskiemu angielskiemu niepowtarzalny charakter i odróżnia go od amerykańskiego angielskiego, jest właśnie wpływ języka francuskiego i ilość francuskich słów i wyrażeń. Jest on jest najbardziej widoczny w prowincji Quebec i innych częściach wschodniej Kanady, gdzie częściej mówi się po francusku. Są natomiast pewne słowa, które używane są w całym kraju, niezależnie od tego, który język jest dominujący w danej prowincji. Słowem, które często możecie usłyszeć w angielskojęzycznej Kanadzie jest touché, oznaczające “dokładnie”, “właśnie”, używane zamiast słowa na przykład exactly. Innym słowem jest toque (wymawiane: /toʊk/) – słowo to oznacza czapkę. Chyba jeszcze nigdy nie słyszałam, żeby Kanadyjczyk użył słowa beanie, natomiast słowo toque używane jest tu cały czas!
A co z wymową?
Wymowa kanadyjska bardzo przypomina również tą amerykańską. Ale czy jest taka sama? Pierwszą różnicę uważne ucho wychwyci już po wylądowaniu na kanadyjskim lotnisku. Kanadyjski akcent nie jest aż tak wyróżniający się i łatwy do rozpoznania jak na przykład akcent brytyjski czy australijski. Na pierwszy rzut ucha brzmi identycznie jak akcent amerykański. Ale nie do końca tak jest!
Te dwa akcenty są dość podobne, ale istnieją między nimi pewne subtelne różnice. Akcent kanadyjski charakteryzuje się dłuższymi dźwiękami samogłosek i łagodniejszą wymową niż jego amerykański odpowiednik. Niektórzy śmieją się ze sposobu, w jaki niektórzy Kanadyjczycy wymawiają przykładowo słowo about – przez długie “u”.
Pop, loonie i runners, czyli o slangu słów kilka
W obecnym kanadyjskim angielskim znajdziemy wiele słów, których nie ma w brytyjskim i amerykańskim angielskim. Kanadyjski slang jest pełny nieformalnych, oryginalnych i często humorystycznych wyrażeń.
Poniżej przedstawię Wam najpopularniejsze z nich:
- Eh? – dodawane zazwyczaj na końcu zdania, może oznaczać right? albo don’t you think?. W praktyce może przekształcić każde zdanie w pytanie i jest zaproszeniem do wyrażenia opinii. Można na przykład powiedzieć: It’s a beautiful day, eh? („To piękny dzień, prawda?”), albo It’s cold today, eh? (“Zimno dzisiaj, no nie?”). Czasem używane jest jako wykrzyknik, albo ma na celu ma zwrócenie na siebie uwagi;
- No, yeah, no – zamiast powiedzieć po prostu no, Kanadyjczycy często mówią no, yeah, no albo yeah, no, yeah – to drugie z kolei używane jest zamiast powiedzenia po prostu yes;
- Loonie – moneta jednodolarowa. Nazwa wzięła się od ptaka, znajdującego się na rewersie monety – po angielsku loon (“nur lodowiec”);
- Toonie – to słowo z kolei oznacza monetę dwudolarową;
- Raincouver – w taki sposób kanadyjczycy nazywają żartobliwie Vancouver, jedno z największych miast tego kraju. Jest ono jednym z najbardziej deszczowych dni w Kanadzie. Średnio pada tam przez 161 dni w roku;
- Pop – napoje gazowane (zamiast soda);
- Canadian Tuxedo – zabawne wyrażenie oznaczające strój, w którym górna i dolna część garderoby są dżinsowe;
- Bud – używane zamiast buddy.
- Tims – Kanadyjski fenomen, który wymaga szczegółowego wyjaśnienia. Nazwa nawiązuje do sieci kawiarni Tim Hortons, nazywanej przez kanadyjczyków również Timmy’s lub Timmies. Pierwsza restauracja została założona przez hokeistę w 1964 roku w Ontario i szybko rozprzestrzeniła się po całym kraju, stając się ulubioną kawiarnią kanadyjczyków;
- To go for a Tim’s run – tak potocznie powiemy, kiedy wybieramy się na kawę do Tim Hortons;
- Clicks – potocznie “kilometry”;
- Washroom – używane w kanadzie zamiast “bathroom” lub “restroom”;
- Runners – buty sportowe (sneakers);
- To pull/hang a Larry – tego osobliwego wyrażenia w Kanadzie użyjemy, aby powiedzieć komuś, że ma skręcić w lewo;
- To pull/hang a Roger – a tak powiemy, żeby jechać w prawo;
- Parkade – parking wielopoziomowy;
- Bunny hug – bluza z kapturem (hoodie), wyrażenie szczególnie popularne w prowincji Saskatchewan;
- Double-double – jest często używane w Kanadzie w odniesieniu do kawy z dwiema porcjami śmietanki i dwoma porcjami cukru;
Są też słowa związane ze zjawiskami, które istnieją tylko w Kanadzie:
- Mountie – jest to funkcjonariusz Królewskiej Kanadyjskiej Policji Konnej. Zwykle można ich spotkać podczas specjalnych wydarzeń, znani są ze swoich charakterystycznych mundurów.
- chinook – w niektórych częściach Kanady, zwłaszcza na południu Alberty i w Kolumbii Brytyjskiej, termin chinook jest używany w odniesieniu do ciepłego wiatru, który wieje znad Gór Skalistych i powoduje nagły, drastyczny wzrost temperatury. Jak się domyślacie, Kanadyjczycy uwielbiają rozmawiać o pogodzie, więc często można usłyszeć o chinooku w codziennych konwersacjach.
Jak widzicie, Kanada jest niezwykle ciekawym krajem, a kanadyjski wariant angielskiego pełen niespodzianek i ciekawych, a czasem nawet zabawnych określeń! Interesting, eh? 🙂
